Oszukiwanie siebie

Mądrość polega na tym, aby umieć dostrzec zarówno swoje prawdziwe wady, jak i realne zalety. Dlatego umiejętność rozeznania prawdy o sobie możemy w pewnym stopniu utożsamiać z pokorą.

Krocząc dalej i głębiej w poznawaniu kolejnych szczebli „drabiny pychy”, zauważamy, że każda następna wada staje się coraz bardziej niebezpieczna dla wszystkich relacji, jakie tworzy człowiek: ze sobą, z bliźnimi i z Bogiem. Wśród przejawów pychy nie mogło zabraknąć oszukiwania siebie. W dziele św. Bernarda, które stanowi inspirację do podejmowanych rozważań, opisywane wady noszą nazwy zuchwałości oraz obrony grzechów i stanowią odpowiednio siódmy oraz ósmy stopień pychy.