Duch przenika wszystko

Wyznawanie prawdy o Bogu Trójjedynym leży u fundamentu naszej wiary. Duch Święty może się nam wydawać najbardziej tajemniczą Osobą Trójcy Świętej.

Mimo że Jego obecność i działanie zaznaczone są już w Starym Testamencie, może istnieć ryzyko, że dostrzeżemy Go dopiero w dniu Pięćdziesiątnicy, kiedy został wylany na Apostołów. Warto jednak wczytać się w Pismo Święte dokładnie i docenić Jego obecność i działanie na wcześniejszych etapach historii zbawienia.

UNOSIŁ SIĘ NAD WODAMI

Już w drugim wersie Biblii pojawia się Duch Boży, który unosi się nad bezmiarem wód (por. Rdz 1, 2). Nie jest to tylko romantyczny, a zarazem bardzo plastyczny opis początków świata. Zdanie to jest pełne symboliki, która właściwie odczytana pomoże nam zrozumieć, kim jest Duch Boży.

Pieśń o stworzeniu świata, która rozpoczyna Pismo Święte, rządzi się swoimi prawami. Pod żadnym względem nie jest to kronikarski opis wydarzenia. Jest to bliska poezji, pełna bogactwa teologicznego refleksja nad początkami życia i stwórczym działaniem Najwyższego. Natchniony autor tego teologicznego opowiadania, z właściwą dla ludzi Starożytnego Wschodu przenikliwością, chce nam przedstawić Ducha Bożego. Nie wymienia Jego cech, nie nadaje mu znaczących imion, ale przedstawiając sytuację, skłania czytelnika do wyciągnięcia wniosków.

My, współcześni odbiorcy tego tekstu, możemy czuć się lekko zagubieni. Dla nas „unoszenie się nad wodami” nie znaczy zbyt wiele i raczej popycha nas ku obrazowi gołębicy z opisów chrztu Jezusa w Jordanie, niż wzbudza refleksję teologiczną. A jednak pierwsi odbiorcy tego tekstu mogli z niego wiele wywnioskować o Duchu Bożym. Głębokie wody wbrew pozorom nie kojarzyły się im dobrze. Były symbolem czegoś nieznanego, groźnego, czasem nawet demonicznego. Należało je omijać i trzymać się od nich z daleka (stąd wśród starożytnych Żydów na próżno szukać wielkich żeglarzy).

A tu właśnie nad tym niebezpiecznym i strasznym żywiołem unosi się Duch Boży. Cóż oznacza Jego pozostawanie ponad wodami? Nic innego jak to, że ma nad nimi władzę, że panuje nad nimi. Ten unoszący się Duch jest obecny przy całym akcie stwórczym. Jest Bogiem, który stwarza. Na marginesie należy tu wspomnieć, że dzieło stwórcze jest przypisywane całej Trójcy Świętej, a nie tylko jednej z Boskich Osób. Tak więc Duch już od pierwszych chwil zaznacza swoją obecność. A Jego obecność rodzi życie.

WIATR OCALAJĄCY

W języku hebrajskim istnieje jeden termin na określenie wiatru i Ducha – ruah. Tłumacz zawsze musi się zdecydować, jak przetłumaczyć to słowo. Kiedy będziemy czytać opis przejścia Izraelitów przez Morze Czerwone (por. Wj 14, 21), zauważymy, że niebagatelną rolę odgrywa tam „wiatr wschodni” – tak zdecydowano się przetłumaczyć tym razem termin ruah. Nie ma tu jednak jednoznaczności. Być może chodzi o wiatr, a może jednak o Ducha?

Kierunek wschodni w Biblii to kierunek Bożego działania. To działanie jest ocalające, znów ukazuje panowanie nad żywiołem, który mógłby zagrażać człowiekowi, działanie zawieszające prawa natury. Taką właśnie moc ma Duch Święty. Ojcowie Kościoła od najdawniejszych czasów w przejściu przez Morze Czerwone widzieli zapowiedź chrztu świętego, zwracając uwagę na działanie Ducha, który prowadzi ku życiu.

MOC NAJWYŻSZEGO

Podobnie jak na początku Starego Testamentu, tak również na początku Nowego spotykamy się z działaniem Ducha Świętego, które ukazuje nam Jego wszechmoc (por. Łk 1, 2638). Kiedy czytamy o zwiastowaniu, w sposób naturalny skupiamy się na Maryi oraz na nienarodzonym jeszcze Jezusie. W pierwszym odbiorze to właśnie Oni są dla nas bohaterami tej sceny. I oczywiście jest to prawda, ale jednak niecałkowita. Bardzo ważną rolę odgrywa w tym wydarzeniu także Duch Święty. To także dzięki Niemu cud wcielenia Syna Bożego jest możliwy!

Zaskakująca nowina, którą ogłasza Maryi anioł, szokuje Ją i sprawia, że Ta zaczyna zadawać pytania. Nie świadczą one o małej wierze przyszłej Matki Mesjasza, ale są świadectwem Jej dociekliwości, inteligencji i samodzielności w podejmowaniu decyzji. Kiedy pyta, jak to możliwe, by poczęła Syna, słyszy odpowiedź: „Duch Święty zstąpi na Ciebie”. Nie jest to dokładne wyjaśnienie, ale zaproszenie do wiary.

Maryja jako wierząca i praktykująca Żydówka wie, że tam, gdzie pojawia się Duch, tam rodzi się życie. Zna niesamowitą historię stworzenia świata, zna cudowną historię przejścia Narodu Wybranego przez Morze Czerwone, zna też inne momenty historii swojego ludu, w których zadziałał Duch. Wszystkie one zdumiewały ludzi i objawiały wielkość Boga. Tyle z anielskiego wytłumaczenia Jej wystarcza i za sprawą Ducha Świętego poczyna się w Niej Syn Boży. Jako pierwsza chrześcijanka Maryja staje się pełna Ducha Świętego. Nie zatrzymuje Go jednak dla siebie, ale dzieli się Nim z tymi, do których spieszy: z Elżbietą, nienarodzonym jeszcze Janem Chrzcicielem, a później i z Zachariaszem.

POPYCHAJĄCY DO DZIAŁANIA

W dniu Pięćdziesiątnicy – żydowskiego święta na cześć Prawa Bożego – Duch zostaje wylany na wszystkich oczekujących Go w Wieczerniku. Maryja obecna tam z Apostołami jako jedyna już Go wcześniej doświadczyła, dlatego teraz może być nauczycielką dla uczniów zebranych w sali na górze. Ona doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że kiedy Duch zstępuje, wtedy wydaje się na świat Boga. Tak będzie też z Apostołami. Duch Boży, który ich napełni, będzie domagał się tego, by dali Jezusa światu.

Najpierw zalęknieni, zamknięci, ukryci oczekują na obietnicę Jezusa. Gdy ona się spełnia, nie mogą usiedzieć w miejscu, wychodzą na zewnątrz. Już się nie ukrywają, z mocą głoszą Dobrą Nowinę, chrzczą. I znów wylewa się życie – poza Wieczernik, poza garstkę uczniów! Tam, gdzie jest Duch, tam przecież rodzi się życie.

Duch, który od pierwszych stron Biblii towarzyszy historii zbawienia, nie skończył swojej działalności wraz ze śmiercią ostatniego z Apostołów. On ciągle się udziela i w cudowny sposób obdarowuje życiem. Często jest niezauważany, a jednak bardzo mocny w swoim działaniu.

Artykuł pochodzi z Miesięcznika Różaniec – STYCZEŃ 2025 r.